Met de komende internationale onderhandelingen over de goedkeuring van een nieuwe overeenkomst die het Kyoto-protocol moet vervangen vanaf 2020, markeert 2015 een cruciale tijd voor het klimaat. Met de mijlpaal van de nieuwe duurzame doelen in het achterhoofd, wordt de noodzaak om de mensenrechten te beschermen bij klimaatacties aangekaart.
Ter gelegenheid van het evenement “A Human Rights Based Approach to Climate Action” georganiseerd door Carbon Market Watch met CIDSE, Human Rights Watch en de Raad van Mensen van Tezulutlán in het Europees Parlement op 23 maart werden de relatie tussen klimaatverandering en mensenrechten en het onderwerp verantwoording van klimaatfinanciering besproken.
Het evenement bouwde voort op de Geneva Pledge, een initiatief bedoeld om het verband tussen mensenrechten en klimaatverandering te benadrukken, gelanceerd in februari 2015 tijdens de onderhandelingen van het Raamverdrag van de Verenigde Naties inzake klimaatverandering (UNFCCC). "Wij, ondergetekende, merken op dat de gevolgen van klimaatverandering een aantal implicaties hebben, zowel direct als indirect, voor het effectieve genot van mensenrechten, en erkennen dat hoewel deze implicaties invloed hebben op individuen en gemeenschappen over de hele wereld, de effecten van klimaatverandering zal het meest acuut worden gevoeld door die bevolkingsgroepen die zich al in kwetsbare situaties bevinden als gevolg van factoren zoals geografie, armoede, geslacht, leeftijd, inheemse of minderheidsstatus en handicap.”Stelt de belofte, die tot dusver door 18 landen is ondertekend (uit Europa hebben alleen Frankrijk, Ierland en Zweden de belofte ondertekend).
Eva Filzmoser, directeur van Carbon Market Watch, benadrukte dat in de huidige klimaatveranderingsonderhandelingen het mensenrechtenaspect niet voldoende geïntegreerd is, en dat maatregelen om de klimaatverandering tegen te gaan ook negatieve gevolgen kunnen hebben voor de mensenrechten. Dit probleem komt aan de orde in verschillende projecten die zijn gemaakt binnen het VN-mechanisme voor schone ontwikkeling (gedefinieerd door het Kyoto-protocol), zoals de Barro Blanco-zaak in Panama of de geplande Santa Rita-waterkrachtcentrale in de Dolores-rivier in Guatemala, gefinancierd door verschillende Europese ontwikkelingsbanken en door de International Finance Corporation (IFC) van de Wereldbank.
Als vertegenwoordiger van de Council of People van Tezulutlán, deelde Maximu Ba Tiul ervaringen met betrekking tot dit project en sprak over de harde gevolgen voor de lokale Maya-gemeenschap. De dam zal inderdaad duizenden mensen verdringen om 25MW aan energie op te wekken, meestal voor export naar buurlanden. De raad zegt ook dat een milieueffectrapportage voor de dam suggereert dat het de lokale gemeenschappen zou overstromen en hen de toegang tot water, voedsel, vervoer en recreatie zou ontnemen. Terwijl de Guatemalteekse regering volgens de grondwet de inheemse 'traditionele waarden moet respecteren en deze moet raadplegen bij het nemen van beslissingen die hun economische of sociale ontwikkeling beïnvloeden, beweert de Raad dat het Santa Rita-project is gepland zonder overleg, wat ook nodig zou zijn door het mechanisme voor schone ontwikkeling. Het Santa Rita-project heeft geleid tot protesten van de inheemse Maya-gemeenschappen, die volgens de Raad gewelddadig zijn onderdrukt en door verschillende mensenrechtenschendingen te plegen. Gewelddadige acties van de lokale gemeenschappen omvatten bedreigingen door de politie, ontvoeringen, huisuitzettingen, huisverbrandingen, aanvallen door mannen met machetes en geweren, en de arrestatie van tegenstanders van projecten. Het project, dat ook werd gefinancierd door Europese banken, deed vragen rijzen over de noodzaak van transparantie in klimaatfinanciering.
Zoals Meera Ghani benadrukte, moet klimaatfinanciering ervoor zorgen dat ontwikkelingslanden de middelen en het vermogen hebben om zich op een koolstofarme manier te ontwikkelen, maar het is van essentieel belang transparant te zijn over waar middelen vandaan komen en welke projecten worden gefinancierd.
De conferentie, met alle interventies van de sprekers, kan worden herschreven hier.
Een volledig conferentierapport, inclusief punten die door alle sprekers aan de orde zijn gesteld, is beschikbaar op de website van Carbon Market Watch hier.
CIDSE filmde een interview met Maximu Ba Tiul over de ervaring van de Maya Q'eqchies'-gemeenschap met betrekking tot de Santa Rita Dam, je kunt het hier bekijken: