Reflecties op het tweede paneeldialoog op de conferentie "People and Planet First: The Imperative to Change Course", gehouden in Rome 2-3 juli 2015.
De kamer is vol; het publiek wacht ongeduldig om de ervaringen van de sprekers te horen. Voor het grootste deel zijn dit vertegenwoordigers van landen en gemeenschappen die het meest kwetsbaar zijn voor de onstabiele klimaatomstandigheden die elk jaar verslechteren en die voor een groot deel reeds diepe veranderingen in hun leven en levensonderhoud hebben gevoeld als gevolg van klimaatverandering . Deze paneeldialoog is opgezet met als doel de stemmen te presenteren van degenen die het meest worden getroffen door klimaatverandering, maar toch degenen die het minst verantwoordelijk zijn voor de schade die aan ons milieu wordt toegebracht. Hun stemmen zijn een krachtige oproep om samen op te treden in solidariteit tegen ongelijkheid en klimaatverandering.
De keynote-toespraken van het paneel beginnen met HE kardinaal Pietro Parolin oprechte opmerkingen over de relevantie van de recent gelanceerde Encycliek van de paus "Laudato Sí ” in het kader van de cruciale internationale politieke evenementen van dit jaar, zoals Financiering voor Ontwikkeling in Addis Abeba, de Post-2015 Ontwikkelingsagenda in New York en COP21 aan het einde van dit jaar in Parijs. Maar, herinnert hij zich, de Encycliek gaat veel verder dan zijn situatie in de tijd. Cardinal Parolin erkent de onmetelijkheid en de urgentie van de uitdaging waarmee we worden geconfronteerd en roept ons op om onze stappen om een zorgcultuur op alle niveaus te bevorderen, om te buigen. Hij herinnert ons eraan dat "uiteindelijk onze eigen waardigheid op het spel staat". We hebben daarom een grote verantwoordelijkheid in onze handen, tegenover onszelf en tegenover anderen, en bij het versterken van de overtuiging dat we één enkele menselijke familie zijn.
Later, in navolging van de woorden van het gedicht “Beste Matafele Peinem” door Kathy Jetnil-Kijiner, een dichter van de Marshalleilanden, premier van Tuvalu Mr. Enele Sopoaga opmerkingen over de moeilijke situatie van de Atol Nations. Vanwege hun insulaire toestand - niet hoger dan 3 meter boven water - zinken ze geleidelijk in de uitgestrekte Stille Oceaan en lopen daarom voorop met de gevolgen van klimaatverandering. Hoewel we het hebben over de mogelijke gevolgen van stijgende temperaturen over de hele wereld, herinnert hij ons eraan dat er landen zijn, zoals hij, die op dit moment de gevolgen ondervinden. Continue tyfoons en cyclonen en stijgende zeespiegel hebben de economische en sociale stabiliteit van het eiland veranderd, omdat het leven van de inwoners elk jaar rechtstreeks wordt bedreigd, hun huizen worden vernietigd, hun waterbronnen worden vervuild en hun gewassen worden verwoest. "Onze mensen lijden al", zegt hij, "als er niets dringend wordt gedaan om de oorzaken van klimaatverandering aan te pakken, zal de hele wereld de onherstelbare gevolgen ervan voelen".
Hij zorgt ervoor dat het publiek tranen in de ogen krijgt wanneer hij het verhaal vertelt van een klein meisje dat hem vraagt over haar voortbestaan, en stelt vervolgens haar vraag aan het publiek: hebben Tuvalu's kinderen een toekomst? Heeft een van onze kinderen inderdaad een toekomst?
Wat kunnen we van COP21 verwachten? Wat voor soort leiderschap is nodig in deze onderhandelingen? “We moeten dit als het beslissende moment beschouwen om een verklaring te produceren die krachtig, ambitieus en op de lange termijn gericht, wereldwijd en universeel moet zijn om klimaatverandering zonder angst aan te pakken. Iedereen moet zijn uiterste best doen om de oorzaken van klimaatverandering te verminderen […] en om diegenen te helpen die last hebben van de gevolgen ervan ”, zegt de premier, die ook wenst dat actie en leiderschap veel verder gaan dan klimaatonderhandelingen. Zijn woorden resoneren onder het aandachtige publiek. Hoewel we ons er goed van bewust zijn, kunnen we ons misschien nog steeds niet de omvang van de gevolgen voorstellen die ons te wachten staan als er geen beslissende actie wordt ondernomen. De heer Sopoaga vertelt ons dat Tuvalu klaar is om zijn steentje bij te dragen; het heeft zich ten doel gesteld 100% hernieuwbare energiebronnen te hebben voor het jaar 2020. Zullen de landen die het meest verantwoordelijk zijn voor de ecologische crisis ook de uitdaging aangaan?
Na de toespraken begint de discussie met Mr. Pa Ousman Jarju, Minister van Milieu, klimaatverandering, watervoorraden en dieren in het wild voor Gambia. Hij komt uit de groep van de minst ontwikkelde landen van 48 en, net als het vorige voorbeeld, een land dat al wordt geconfronteerd met de gevolgen van klimaatverandering. Geschat wordt dat tegen 2080 de hoofdstad van Gambia onder water zal gaan als we doorgaan met het 'business-as-usual'-paradigma. Voor een land dat 0.01% verantwoordelijk is voor de wereldwijde uitstoot, lijkt het oneerlijk om zijn inkomsten en de leningen die het heeft gevraagd te richten op niet-duurzame industrieën op korte termijn, terwijl het zou kunnen worden uitgegeven aan armoedebestrijding en het aanpakken van klimaatverandering. Hij zegt dat de Encycliek van de Paus op het juiste moment is gekomen, omdat het vraagt om wereldwijde inspanningen, waarbij iedereen wordt betrokken om klimaatverandering en aantasting van het milieu te bestrijden. "Wereldwijde inspanningen betekenen dat de nieuwe overeenkomst die in Parijs moet worden bereikt, participatief, universeel en alomvattend moet zijn, rekening houdend met de gemeenschappelijke maar gedifferentieerde verantwoordelijkheden en de speciale omstandigheden van de meest kwetsbare gemeenschappen en landen". Vanuit Gambiaans perspectief is het land, ondanks zeer beperkte financiële middelen, technische en personele middelen, bezig met het indienen van een geplande nationale bijdrage voor de overeenkomst van Parijs. Dit gebeurde door middel van een raadplegingsproces in het hele land om de prioriteiten van de bevolking in termen van klimaatverandering waar te nemen. Ook hier hebben we een ander ontwikkelingsland dat een sterk voorbeeld is van hoe besluitvorming eruit moet zien en een uitdaging vormt voor rijkere landen.
Don Leonardo Steiner, Secretaris-generaal van de Braziliaanse Bisschoppenconferentie, vertelt ons over de moeilijke omstandigheden van meer dan 60 inheemse gemeenschappen die in het Amazonegebied wonen. Deze hebben te lijden gehad onder watervervuiling en bodemerosie als gevolg van de massale ontbossing die het Amazonewoud wegvreet. Hier wijst hij erop: 'Al deze gemeenschappen hebben veel te lijden van wat we' ontwikkeling 'noemen, wat letterlijk' vooruitgaan 'betekent. Maar terwijl onze samenleving 'vooruitgaat', worden deze gemeenschappen steeds meer gemarginaliseerd, vanwege onze erkenning en onze samenleving '. Het lijdt geen twijfel dat het tijd is om deze fundamentele en ondraaglijke onbalans aan te pakken. Mevrouw Victoria Tauli Corpuz, Speciaal VN-rapporteur voor de rechten van inheemse volkeren, heeft zich bij deze oproep aangesloten omdat zij uit eigen ervaring weet dat ongeveer 400 miljoen inheemse volkeren over de hele wereld voor het grootste deel de meest kwetsbare regio's en meest kwetsbare ecosystemen bewonen, en daarom is de impact van klimaatverandering op hun gemeenschappen, culturen en middelen van bestaan direct en heeft dramatische gevolgen, ondanks het feit dat zij het minst verantwoordelijk zijn voor de oorzaken van klimaatverandering.
Maar inheemse volkeren hebben ook last van een aantal oplossingen om de klimaatverandering aan te pakken. De bouw van hydro-elektrische dammen, nu beschouwd als een bron van hernieuwbare energie, of biobrandstoffen monoculturen, wijdverbreid in veel landen, worden beschouwd als strategische oplossingen. Niettemin hebben deze extreme schendingen veroorzaakt, omdat ze de veiligheid en de rechten van inheemse volkeren bedreigen om controle te hebben over hun land, toegang tot watervoorraden, gerechtigheid en voedselveiligheid. Voor haar is de encycliek zeer actueel omdat het de opvattingen van inheemse volkeren versterkt en de kritiek op moderniteit en het concept van ontwikkeling verzamelt. Het houdt vol dat dit soort ontwikkeling niet de oplossingen zal brengen die nodig zijn voor klimaatrechtvaardigheid; integendeel, het is een van de oorzaken van het probleem.
Klimaatverandering is ongetwijfeld de bepalende existentiële uitdaging van onze tijd. Hoewel ik aandachtig luister naar deze getuigenissen, vraag ik me af of klimaatonderhandelingen het vermogen hebben om de dringende politieke wil te verzamelen die nodig is om op deze belangrijke test te reageren. Wat wel zeker is, is dat we gewoon niet kunnen wachten tot regeringen en bedrijven met een korte termijn om redelijke oplossingen te bieden. Als COP21 klimaatrechtvaardigheid voor de meest kwetsbaren wil waarborgen, moet het hen aan boord brengen, rekenen met hun stemmen en hun ideeën over hoe het beste op de uitdaging kan worden gereageerd, aangezien zij op alle niveaus deel moeten uitmaken van het besluitvormingsproces; maak de eerbiediging van de mensenrechten en de menselijke waardigheid het centrale uitgangspunt voor elke actie en neem dringende en beslissende stappen in de richting van oplossingen die sociaal en ecologisch verantwoord zijn. Elke dag die we missen, vergroot de omvang van de uitdaging en de risico's. We moeten nu handelen en we moeten samen handelen.
Afbeelding: paneeldialoog (Hoe) kan COP21 zorgen voor klimaatrechtvaardigheid voor de armsten? Op de foto verschijnen: Pa Ousman Jarju, Mgr. Leonardo Steiner, Victoria Tauli Corpuz, Neil Thorns (moderator)
Contact: