Terwijl landen worstelen om de effecten van klimaatverandering te verzachten, zijn bestaande inspanningen zoals koolstofhandel en de ontwikkeling van 'schone' energie-infrastructuurprojecten in veel ontwikkelingslanden ontoereikend gebleken en vaak in tegenspraak met de mensenrechtennormen. Hoe de klimaatverandering te verminderen zonder mensenrechtenschendingen te genereren?
Klimaatverandering is misschien een van de belangrijkste uitdagingen op het gebied van de mensenrechten van onze tijd, omdat het een directe bedreiging vormt voor het leven, de gezondheid, voedsel, schoon water en toegang tot energie, en het zal de oorzaak zijn van ontheemding voor veel gemeenschappen, zelfs landen, rond de wereld. Zoals de Mensenrechtenraad van de VN opmerkt: 'Klimaatverandering vormt een onmiddellijke en verreikende bedreiging voor mensen en gemeenschappen over de hele wereld en heeft negatieve gevolgen voor het volledige genot van de mensenrechten.“(1)
Hoewel klimaatverandering de mensheid en de planeet als geheel beïnvloedt, heeft het een onevenredige impact op bepaalde groepen of gemeenschappen, met name die die het meest kwetsbaar zijn, ondanks het feit dat zij het minst verantwoordelijk zijn voor het veroorzaken van klimaatverandering. Dus hoe meer vertraging er is in het mitigeren van klimaatverandering, met name door de belangrijkste emitterende landen, hoe hoger de kosten van aanpassing aan de effecten, met een hoger risico op ernstige of onomkeerbare verliezen en schade. Toch zijn de huidige inspanningen om de klimaatverandering te verminderen, zoals de handel in koolstof, of de drang naar 'schone' energie-infrastructuurprojecten in ontwikkelingslanden enigszins problematisch geweest, vaak met directe gevolgen voor gemeenschappen en ecosystemen.
Maximu Ba Tiul, een vertegenwoordiger van de Raad van het Volk van Tezulutlán in Guatemala, legt uit hoe een hidro-elektrisch infrastructuurproject - Santa Rita - in zijn land zowel de gemeenschappen die daar oorspronkelijk leefden als het ecosysteem van de regio heeft gedestabiliseerd. en geïnformeerde toestemming van de mogelijk getroffen bevolkingsgroepen, waarbij internationale normen voor de mensenrechten worden omzeild. Verplaatsing, intimidatie en sommige afleveringen van geweld werden ook gemeld door de gemeenschappen. Maximu Ba Tiul schrijft dit gedrag toe aan de logica achter deze projecten, die volgens hem eerder beantwoorden aan een imperatief voor groei dan aan de bescherming van het milieu en de bescherming van de rechten van de gemeenschappen. “De aantasting van het milieu", hij zegt, "is te danken aan de constructie van het concept van ontwikkeling, een economisch model dat de mensenrechten nooit heeft gerespecteerd. Het is de markt tegen de mens en de natuur."
Guatemala is niet het enige voorbeeld. Dit is een veel voorkomende trend in verschillende delen van Latijns-Amerika, Afrika en Azië. Om deze negatieve effecten aan te pakken, suggereert hij dat er eenvoudige concrete mechanismen moeten zijn die de eerbiediging van de mensenrechten kunnen garanderen. Staten, de eersten die verantwoordelijk zijn voor de bescherming van de rechten van hun burgers, moeten zich ertoe verbinden de eerbiediging van de mensenrechten af te dwingen door nationale of buitenlandse bedrijven die op hun grondgebied werken, en moeten het gebruik, de exploratie en de exploitatie van dergelijke bedrijven reguleren. In het geval dat deze normen of voorschriften worden overtreden, moeten staten hun activiteiten kunnen sanctioneren.
Tegenwoordig hebben gemeenschappen in Latijns-Amerika hun weigering uitgesproken voor dit soort megaprojecten voor infrastructuur en energie, die de armoede, honger, ziekten en vooral de verdeling van de gemeenschappen zelf, hun sociale structuur, hebben verergerd.
Dit zullen cruciale elementen zijn om aan te pakken tijdens de VN-klimaatonderhandelingen in Parijs, die de consistentie moeten weerspiegelen in termen van sociale en ecologische waarborgen en de verplichting om de mensenrechten te respecteren, toegepast op elke infrastructuur of ontwikkelingsproject voor schone energie in elke fase.
Lees meer over het werk van CIDSE op het gebied van bedrijven en mensenrechten en extracten in Latijns-Amerika hier.
-
(1) Centrum voor Internationaal Milieurecht (CIEL) en Care International. "Klimaatverandering: de grootste uitdaging op het gebied van mensenrechten van onze tijd", februari 2015. Online. http://www.carefrance.org/ressources/themas/1/4566,CARE_and_CIEL_-_Climate_Change_and_.pdf