Problemen met de toegang tot energie, waarbij gemeenschappen zich geen energie kunnen veroorloven die in hun regio wordt geproduceerd en die tegelijkertijd te maken hebben met de gevolgen van die exploitatie voor hun omgeving, is een wijdverbreid probleem. We hebben dit besproken met Melania Chiponda van WoMin, Zuid-Afrika, en met Andrea Torres Bobadilla uit Tierra Digna, Colombia.
Melania Chiponda - breng vrouwen voorop in de energietransitie
Volgens Melania Chiponda van WoMin, African Women Reunite Against Resource Extraction, ervaren vrouwen energiearmoede op een heel andere manier dan mannen vanwege hun rol in het huishouden en in de gemeenschap. Ze worden beïnvloed door de productie van energie, meer bepaald in Zuid-Afrika, door de winning en verbranding van steenkool, met verwoestende gevolgen zoals onteigening van land en gevolgen voor de gezondheid. Bovendien hebben vrouwen die dicht bij energiecentrales wonen vaak geen toegang tot elektriciteit; het is gewoon te duur voor gewone grassroots vrouwen om het zich te kunnen veroorloven.
Door hun werk concentreert WoMin zich op deze gebieden en creëert ze ruimtes voor vrouwen om hun verhalen te vertellen en om zich het soort energiesysteem voor te stellen dat ze graag zouden willen zien, door te kijken naar het organiseren van een Afrikaanse zusterschapsbeweging rond energiearmoede. De actieve betrokkenheid van vrouwen in de energiesector is enorm en moet ook worden erkend. Ze voorzien hun families en hun gemeenschappen van energie, ze bedenken kleine technologieën om te koken, voor verlichting… maar dat blijft gewoon onzichtbaar. Voor WoMin is het essentieel om dit op de voorgrond te plaatsen.
Als we naar de toekomst van energie in Afrika kijken, hebben de mega-duurzame energieoplossingen volgens Melania niet gewerkt. Sommige grote zonneprojecten hebben bijvoorbeeld land van de gemeenschap gepakt. Microgrids of minigrids, die de gemeenschap zou kunnen ondersteunen, kunnen een oplossing zijn, het is belangrijk om ervoor te zorgen dat mensen altijd toegang hebben.
Interview met Melania beschikbaar hier.
Andrea Torres Bobadilla - maak gemeenschappen sterker in een nieuw energiemodel
Andrea Torres Bobadilla legde de Colombiaanse context uit; de regering heeft een extractivistisch model afgedwongen waar gewone mensen niet mee hebben ingestemd, een aanpak die tot wijdverbreide sociaal-ecologische conflicten leidt. Ze vraagt: "Hoe kunnen we als land de winning van steenkool stoppen en een overgang maken naar een ander model van alternatieve energie en ecologisch herstel van getroffen zones en gemeenschappen?"
Een van de problemen die moeten worden opgelost, is volgens Andrea dat Colombia tegenwoordig wordt gevoed door hydro-elektriciteit, wat geen schone energie is. Bovendien is energiesoevereiniteit in Colombia nog steeds ongrijpbaar. Meer dan 60% van het land heeft geen toegang tot energie. In veel gebieden is er geen elektrische verbinding. De visie van Tierra Digna is een model voor distributie en opwekking van alternatieve gemeenschapsenergie die gemeenschappen machtigt en dat compatibel is met de nationale geografie. Energieën moeten voor iedereen toegankelijk zijn en worden beheerd door de gemeenschappen.
In het zuiden van Colombia zijn er gevallen van kleine gemeenschappen die kleine zonnepanelen hebben en in staat zijn geweest om energie te leveren voor hun territoria. Tot dusverre zijn dit kleine initiatieven geweest die ze onafhankelijk hebben beheerd. Andrea suggereerde dat de oplossing bestaat uit gemeenschapsalternatieven waarbij de gemeenschappen de controle terugnemen en energie beheren en hun toegang tot energie wordt gerespecteerd.
Een video-interview met Andrea Torres Bobadilla is beschikbaar hier.