Artikel Door Manon Castagné (ambtenaar voedselsoevereiniteit en klimaatadvocaat bij CCFD-Terre Solidaire, Frankrijk) en François Delvaux (ambtenaar agro-ecologie en voedselsoevereiniteit bij CIDSE).
Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op Arc2020.
Het landbouwgedeelte van de EU Green Deal wordt geplaagd door tegenstellingen. Aan de positieve kant erkent het eindelijk de noodzaak om de agro-ecologie massaal te ontwikkelen. Maar Farm to Fork pleit voor een reeks valse oplossingen, waaronder de zogenaamde 'carbon farming'. Alle landbouwmodellen kunnen niet naast elkaar bestaan, betogen Manon Castagné en François Delvaux in deze opinie.
2020 werd naar verwachting een "superjaar" voor klimaat, biodiversiteit en voedselzekerheid: twee grote VN-conferenties van partijen zouden plaatsvinden (over biodiversiteit en klimaat, telkens met potentieel belangrijke resultaten voor de landbouw), het VN-Comité voor de wereld Van Voedselzekerheid (CVS) wordt nog steeds verwacht dat het aanbevelingen voor agro-ecologische benaderingen identificeert en de EU ontvouwt haar Green Deal. Met de COVID-19-uitbraak zijn enkele van de bovengenoemde gebeurtenissen uitgesteld, maar dat maakt 2020 nog uitzonderlijker: de urgentie om de onderling verbonden en systemische crises aan te pakken is nu duidelijker dan ooit, aangezien COVID-19 licht werpt op de kwetsbaarheid en de gebrek aan veerkracht van onze voedselsystemen.
In de landbouwsector reageert de Europese Commissie echter met tegenstrijdige voorstellen. Enerzijds pleit de Farm to Fork-strategie, het landbouwplan van de Green Deal, voor een reeks valse oplossingen, waaronder de zogenaamde 'carbon farming'. Aan de andere kant erkent de Commissie eindelijk de noodzaak om de agro-ecologie op te schalen en te ontwikkelen. Maar zijn deze visies op landbouwconflicten niet hetzelfde? We stellen dat deze oriëntaties tegenstrijdig zijn en hoogstwaarschijnlijk slecht nieuws voor agro-ecologie.
Koolstoflandbouw is een bedreiging voor zowel het klimaat als de mensen
De strategie definieert "koolstoflandbouw" als een "nieuw groen bedrijfsmodel" om boeren te belonen die koolstof vastleggen via GLB-betalingen en koolstofmarkten.
Het verbeteren van het gehalte aan organische koolstof in de bodem is nodig en kan bijvoorbeeld worden gedaan door landbouwtechnieken te veranderen in agro-ecologie. Maar de vooruitzichten op vastlegging zijn beperkt, moeilijk te meten en koolstofvastlegging wel omkeerbaar. Bovendien houdt koolstofvastlegging vaak de voortzetting in van praktijken die aanzienlijke negatieve gevolgen hebben voor de biodiversiteit en de autonomie van boeren, praktijken zoals "conserveringslandbouw" die afhankelijk is van technologische inputs zoals "verbeterde zaden", synthetische herbiciden en meststoffen.
"Koolstoflandbouw" is nog problematischer wanneer het wordt beloond via koolstofmarkten, omdat het het idee voedt dat "compensatie" -emissies een geldige strategie voor klimaatbeperking zijn. Compensatie houdt in dat emissies eenvoudig kunnen worden geannuleerd - wat helaas niet waar is. Bijvoorbeeld TotaalHet plan voor koolstofneutraliteit omvat onder meer het winnen van fossiele brandstoffen, en dit wordt mogelijk gemaakt door COXNUMX-compensatie. Het werkt daarom als een verzachtende afschrikking voor de grootste vervuilers die de uitstoot aan de bron zouden moeten verminderen - we hebben geen tijd voor zero-sum games, we hebben onmiddellijke emissiereducties nodig!
Bovendien leidt de toegenomen financiële waarde van land vanwege het vermeende vermogen om koolstof op te slaan tot toenemende risico's van landroof en bedreigingen voor de voedselzekerheid. (En niet alleen in de landen van Global South. Zie dit conflict in Nieuw-Zeeland en angst voor veehouders voor internationale concurrentie over het land van het land voor koolstofkredieten.)
Hoewel het belangrijk is om boeren financieel te ondersteunen bij het veranderen van hun praktijken, mag het klimaat niet de enige beleidsparameter zijn en moeten boeren verzekerd zijn van een consistente en stabiele stroom van hulp - welke markten kan niet verzekeren.
Agro-ecologie en internationale samenwerking: sleutel voor herstel
Agro-ecologie, die wordt gepromoot in zowel de Biodiversiteit als de Farm to Fork-strategie, zou de weg kunnen banen voor een transformatief beleid op het gebied van voedsel en landbouw. "Agro-ecologie kan zorgen voor gezond voedsel met behoud van productiviteit, verhoging van bodemvruchtbaarheid en biodiversiteit, en verkleining van de voetafdruk van voedselproductie", zegt de Biodiversiteitsstrategie en benadrukt hoe krachtig agro-ecologische benaderingen kunnen zijn.
Meer specifiek zijn we verheugd te lezen dat agro-ecologie een thuis heeft gevonden onder de sectie internationale samenwerking van de Farm to Fork-strategie. We hopen dat de EU-begroting voor extern optreden en de extra 16.5 miljard euro die in het kader van de volgende generatie zijn gepland EU-herstelinstrument zal voedselsystemen en voedselzekerheid centraal stellen door een overgang naar agro-ecologie te ondersteunen. Dit is dringend nodig omdat alle alarmsignalen rood zijn, wat aangeeft dat Covid-19 de permanente toestand van voedselonzekerheid waarmee we al decennia worden geconfronteerd, zal verergeren.
Agro-ecologie promoten: een loze belofte?
Wat echter achter de term "agro-ecologie" ligt, is een ingrijpende transformatie om het hele voedselsysteem opnieuw te ontwerpen. Deze transformatie brengt landbouw- en economische diversificatie, decentralisatie en deconcentratie van de voedselketen, levendige territoriale markten, gezonde bodems, een hoge mate van autonomie voor boeren en meer met zich mee. Het vereist veranderend beleid dat agro-ecologie ontmoedigt, zoals schadelijke subsidies en vrijhandelsbeleid. Agro-ecologie is daarom onverenigbaar met valse oplossingen die alleen gericht zijn op het "vergroenen" van het huidige industriële voedselsysteem, en vertrouwen op het huidige politieke en economische kader (met slechts een marginale herziening) om levensvatbaar te zijn.
Het bevorderen van zowel agro-ecologie als koolstoflandbouw lijkt erop te wijzen dat de Europese Commissie een beperkt begrip heeft van het beleid dat ze moet voeren om agro-ecologie te implementeren (zie de 10 elementen van agro-ecologie die zijn overeengekomen op FAO), een potentiële landbouwtransformatie beperken tot een andere reeks praktijken die vreedzaam naast de normale gang van zaken kunnen bestaan.
Conclusie
We staan op een kruispunt en ons vermogen om de urgentie van klimaatverandering, voedselonzekerheid en ineenstorting van de biodiversiteit aan te pakken, is en zal worden beïnvloed door Covid-19. De hoeveelheid geld die naar herstelplannen wordt gekanaliseerd en de impact die het de komende jaren waarschijnlijk op de openbare financiën zal hebben, betekent dat er geen ruimte is voor het maken van fouten waar we in tien jaar spijt van zouden krijgen. De Europese Commissie heeft het voor de helft goed gedaan door agro-ecologie te erkennen. Nu moet het zich concentreren op het overwinnen van wat er fout is gegaan en valse oplossingen uit zijn strategieën verwijderen.
François Delvaux is ambtenaar Agro-ecologie en Voedselsoevereiniteit bij CIDSE. Bekijk enkele van de CIDSE-bronnen over agro-ecologie hier.
Manon Castagné is officier van Food Sovereignty and Climate Advocacy bij CCFD-Terre Solidaire, CIDSE's lid in Frankrijk. Lees het rapport van CCFD-Terre Solidaire over koolstoflandbouw hier.
Foto door Yassineexo / Pixabay