By Kardinaal Jean-Claude Hollerich en kardinaal Charles Maung Bo.
Luxemburg / Yangon, 6 juli 2020 - Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd in de Observeer.
In de afgelopen jaren zijn de schandalen waarbij multinationale ondernemingen betrokken zijn, toegenomen, waardoor de moraliteit van ons economisch systeem in twijfel wordt getrokken.
Particuliere belangen hebben systematisch prioriteit gekregen ten nadele van onze wereldwijde menselijke familie en ons gemeenschappelijk huis.
Burgers over de hele wereld zijn getuige geweest van de schandalige onthullingen van de Panama Papers rond belastingontduiking, hebben gezien race naar de bodem in de auto-industrie om meer te vervuilen en hoorde hoe snel modemerken profiteren slechte arbeids- en veiligheidsvoorschriften in het wereldwijde Zuiden landen om goedkopere kleding te produceren.
En als hun belangen in het gedrang komen, hebben multinationale bedrijven een geheim wapen dat ze kunnen gebruiken: de Beslechting van geschillen tussen investeerders en staten (ISDS) mechanisme, een particulier tribunaalsysteem waarmee ze elke staat voor de rechter kunnen brengen en verloren voordelen terugvorderen omdat staten sociale of milieuwetten hebben aangenomen.
Dit zijn slechts een paar voorbeelden van hoe multinationals profiteren van zwakke regelgevende systemen voor hun winst, maar veel meer onvertelde verhalen blijven elke dag het leven van mensen verwoesten terwijl ze onze planeet vernietigen.
Dit winstgedreven systeem en de wegwerpcultuur die het met zich meebrengt, moeten nu, meer dan ooit, worden uitgedaagd in een tijd waarin de pandemie onze zekerheden heeft verstoord en de mogelijkheid heeft geboden ons wereldsysteem opnieuw te beoordelen en een rechtvaardige overgang teweeg te brengen.
Onze samenlevingen kunnen en moeten evolueren naar meer respect voor elkaar en onze omgeving. Maar daarvoor hebben we moedige besluitvormers nodig die actie ondernemen met de EU voorop.
Als kardinalen kunnen we niet alleen omstanders zijn.
Morele verplichting
We hebben een sterke morele verplichting om ons uit te spreken over deze kwestie die onze gemeenschappen nog steeds treft. Geleid door onze katholieke waarden, hebben we besloten om onze naam toe te voegen deze verklaring, en voegt zich bij meer dan 110 bisschoppen om regeringen op te roepen om particuliere bedrijven beter te reguleren.
We eisen dat ze hun beloften en hun verplichtingen onder internationaal recht nakomen om de mensenrechten te beschermen tegen bedrijfsmisbruik.
Onze oproep komt na een positieve ontwikkeling in deze richting: de aankondiging door de EU-commissaris van Justitie Didier Reynders in mei van een verplichte en robuuste wetgeving inzake mensenrechtenonderzoek.
Dit proces mag in geen geval worden stopgezet.
Deze wetgeving moet ervoor zorgen dat bedrijven de wettelijke verplichting hebben om de risico's en schendingen van het milieu en alle mensenrechten in hun toeleveringsketens te identificeren, te beoordelen, te stoppen, te voorkomen en te beperken, en de mogelijkheden van getroffen personen om schadevergoeding te eisen in nationale burgerlijke rechtbanken.
Voordien zagen we de ontwikkeling van verschillende vrijwillige initiatieven, van de Global Compact begin 2000 tot de UN Guiding Principles on Business & Human Rights, aangenomen in 2011.
Maar aangezien geen van deze initiatieven juridisch bindend is, kunnen particuliere bedrijven nog steeds volgens hun eigen regels opereren. Aangezien zelfregulering onvoldoende is gebleken; wij stellen dat nieuwe wetten die de particuliere sector reguleren bindend moeten zijn.
Bindende regelgeving is ook een kwestie van transparantie.
Bij gebrek aan een sterke dwingende wet hebben burgers over de hele wereld niet de garantie dat de producten die ze dagelijks kopen en gebruiken, worden vervaardigd zonder de mensenrechten te schenden en mogen ze geen verhaal over misbruik verbergen.
Mensen aan beide uiteinden van wereldwijde toeleveringsketens hebben zekerheid nodig over de moraliteit van onze handelsmarkten.
Preventie is echter maar één kant van de medaille, omdat sommige slecht gezinde bedrijven de mensenrechten nog steeds kunnen schenden, zelfs als er een wet is. Daarom moeten zij wettelijk aansprakelijk zijn voor hun daden. Daarom zijn wij van mening dat de wetten een betere toegang tot de rechter voor slachtoffers moeten omvatten, om te voldoen aan de plicht van de staat om hen te beschermen tegen misbruik door bedrijven.
We herinneren ons paus Franciscus, Evangelii Gaudium - 206 “Elke zinvolle economische beslissing die in een deel van de wereld wordt genomen, heeft overal elders gevolgen; bijgevolg kan geen enkele regering optreden zonder rekening te houden met gedeelde verantwoordelijkheid ”.
Aangemoedigd door deze woorden roepen we alle staten op om deel te nemen aan de VN-onderhandelingen over een juridisch bindend instrument om in de internationale mensenrechtenwetgeving de activiteiten van transnationale ondernemingen te reguleren.
Een dergelijk verdrag zou elk land of bedrijf beletten gebruik te maken van uitbuitende productiemodellen en de vernietiging van de schepping te aanvaarden om hun concurrentiepositie op de wereldmarkt te verbeteren.
Binnen de rechtvaardige transitie zien we een economisch systeem voor ogen dat de mens en de planeet als eerste dient en de onderlinge verbondenheid van onze menselijke familie en van ons mooie gemeenschappelijke huis viert.
Kardinaal Jean-Claude Hollerich is de aartsbisschop van Luxemburg. Kardinaal Charles Maung Bo is de aartsbisschop van Yangon, Myanmar.
Deze openlijke verklaring heeft ook de steun van meer dan 110 bisschoppen wereldwijd.
Foto: kardinaal Jean-Claude Hollerich. Krediet: COMECE.