Foto: UNDP Klimaat.
Myrto Tilianaki, voedselsoevereiniteit en klimaatfunctionaris bij CCFD-Terre Solidaire - de Franse lidorganisatie van CIDSE - woonde in november COP26 bij om de onderhandelingen over artikel 6 van de Overeenkomst van Parijs te volgen. In dit interview reflecteert Tilianaki op op de natuur gebaseerde oplossingen en de controverse rond hun implicaties voor het behoud van biodiversiteit en de rechten van inheemse gemeenschappen.
Wat wordt beschouwd als op de natuur gebaseerde oplossingen?
Het concept van nature-based solutions (NbS) is in 2015-2016 ontwikkeld door de International Union for the Conservation of Nature (IUCN). Het zou 'oplossingen' moeten zijn die klimaat en biodiversiteit met elkaar verbinden. Hoewel het op papier misschien goed klinkt, is NbS een uiterst vaag begrip dat veel verschillende praktijken omvat.
We werkten aan een briefing met Réseau Action Climat (CAN – Frankrijk) dat tot doel heeft praktijken in kaart te brengen die gunstig zijn en andere die schadelijk zijn voor het klimaat en de biodiversiteit en die vaak worden aangeduid als Nature-Based Solutions.
Wat is het grootste probleem met NbS?
De onduidelijke definitie van NbS is het grootste probleem van dit concept, omdat het valse en gevaarlijke oplossingen bevordert. Er zijn een paar "goede" praktijken die als NbS worden beschouwd, zoals agro-ecologie. De meeste van deze oplossingen, zoals klimaatslimme landbouw, GGO's, zijn echter al genoemd door organisaties, waaronder CIDSE. Het woord 'natuur' wordt hier gebruikt om schadelijke praktijken te rechtvaardigen en dat is de kern van het probleem.
Enkele van de valse oplossingen die onder NbS worden gepromoot:
- Praktijken waarover niet wordt beslist met en in het voordeel van inheemse volkeren en lokale gemeenschappen, met name gemarginaliseerde groepen zoals vrouwen.
- Praktijken die gericht zijn op het berekenen en verstrekken van compensatiekredieten op basis van vangst- en opslagcapaciteiten van natuurlijke terrestrische omgevingen. Deze praktijken zorgen voor greenwashing en zijn een gevaarlijke afleiding van echte en onmiddellijke emissiereducties.
- Bebossing en herbebossingspraktijken op basis van monocultuurplantages met niet-inheemse soorten zijn ook schadelijk. Ze slaan minder koolstof op dan natuurlijke en diverse bossen, zijn minder bestand tegen natuurlijke gevaren en ziekten en brengen de biodiversiteit in gevaar. Bovendien moeten landen die producten consumeren die geïmporteerde ontbossing veroorzaken (bijv. palmolie, rubber, soja) deze import stopzetten.
- 'Klimaatslimme' landbouwtechnieken die koolstofopslag en -compensatie bevorderen.
- Het gebruik van bio-energie met koolstofafvang en -opslag (BECCS): deze technologieën zijn nog steeds niet getest, onbewezen en potentieel gevaarlijk voor de integriteit van ecosystemen.
- Technologieën geïnspireerd door de natuur, evenals bepaalde innovaties waarbij soms natuurlijke materialen worden gebruikt (bijv. GGO's, synthetische biologie, agrobrandstoffen).
- Infrastructuurprojecten die schadelijk zijn voor de biodiversiteit of leiden tot bevolkingsverplaatsing, met name in de energiesector (bijvoorbeeld waterkrachtcentrales). Naast niet-duurzame energiesectoren (bijv. mijnbouw, kernenergie), kunnen sommige projecten voor hernieuwbare energie ook problematische gevolgen hebben voor de biodiversiteit als ze niet goed worden beheerd.
- Landkunstmatiging, een bepalende factor voor het verlies aan biodiversiteit en een beperkende factor voor koolstofopslag.
Het is ook belangrijk op te merken dat de grootste promotors van NbS tegenwoordig transnationale bedrijven zijn, zoals Total Energies, dat ook zijn eigen NbS-eenheid heeft opgericht. Compenserende projecten – vergelijkbaar met die van Total Energies in de Republiek Congo (Congo-Brazzaville) dat tot doel heeft 40.000 hectare acacia's te planten, een monocultuur, worden voorgesteld in het kader van de NbS-aanpak. De NGO Grain heeft ook gedocumenteerde bedrijven die NbS promoten, zoals Nestlé, SYSTEMIQ, Food en Land Use Coalition, mede opgericht door Yara, Unilever en Blackrock.
Hoe verhouden de eisen aan op de natuur gebaseerde oplossingen zich tot het werk van katholieke organisaties?
Het is moeilijk om deze vraag te beantwoorden; echter, Laudato Si' verwijst naar oplossingen die van de mensen komen en roept zakelijke en kapitalistische verlangens op met betrekking tot de natuur.
Als katholieke ontwikkelingsorganisaties werken we met mensen ter plaatse en ondersteunen we lokale strijd voor voedselsoevereiniteit en rechtvaardige transitie, dus het uitroepen van NbS is coherent met al het werk dat we al hebben ondernomen op het gebied van klimaatslimme landbouw en andere valse oplossingen. zoals op corporate capture en overname van global governance.
Volgens de verklaring van het maatschappelijk middenveld “Echte oplossingen, niet netto-nul” ondertekend door CCFD-Terre Solidaire en CIDSE: "Laat ons zien hoe u ecosystemen met biodiversiteit gaat beschermen en herstellen - niet om de koolstof die ze bevatten te verhandelen als zogenaamde "op de natuur gebaseerde oplossingen" in gecompenseerde markten, maar omdat ze de basis vormen van levens en middelen van bestaan en omdat we moeten stoppen verlies van biodiversiteit en ineenstorting van ecosystemen.”
Standpunten van bondgenoten op NbS, die CCFD-Terre Solidaire ondersteunt en aanhangt Vrienden van de Aarde, Graan, of CLARA.
Werd NbS aangesproken op COP26?
Nature-Based Solutions kwamen niet aan bod tijdens COP26, maar de term verscheen ergens in het concept COP-besluit. Er waren geen officiële discussies over NbS, aangezien de IUCN de ruimte voor discussies hierover was. NbS was echter sterk aanwezig binnen de COP via talloze nevenevenementen. Dit leidde tot de voorlopige toevoeging van de term "Nature-Based Solutions", niettemin werd deze al snel uit de tekst verwijderd. Het gebruik van de term NbS in officiële UNFCCC-verklaringen of COP-besluiten had extreem gevaarlijk kunnen zijn, aangezien het een precedent zou scheppen, wat aangeeft dat de UNFCCC dit concept officieel erkent.
In plaats daarvan zou het volgende type formulering "oplossingen voor het gezamenlijk aanpakken/verbinden van biodiversiteit en klimaat" naar voren moeten worden gebracht. Het is duidelijk dat we tegelijkertijd problemen moeten aanpakken die verband houden met klimaat, biodiversiteit, mensenrechten en de rechten van inheemse volkeren.