Terwijl we het Jubeljaar 2025 ingaan, CIDSE steunt de wereldwijde oproep voor schuldenrechtvaardigheid, erkennend dat onhoudbare schulden miljoenen mensen in armoede gevangen houden. In het Globale Zuiden onttrekken schuldaflossingen essentiële middelen aan gezondheid, onderwijs en klimaatactie. CIDSE staat voor de dringende oplossing van onhoudbare schulden op basis van rechtvaardigheid, solidariteit en ecologische verantwoordelijkheid, waarbij zowel historische als hedendaagse ongelijkheden worden aangepakt. Om dit probleem aan te pakken, dringt CIDSE aan op de volgende maatregelen:
Schuldsanering en herstructurering
Een aanzienlijk aantal landen met lage en middeninkomens zitten gevangen in een schadelijke schuldencyclus, waardoor hun vermogen om middelen toe te wijzen aan cruciale sectoren zoals gezondheidszorg, onderwijs en sociale bescherming wordt belemmerd. CIDSE pleit voor het kwijtschelden van onbetaalbare schulden, waardoor regeringen de prioriteiten van hun bevolking kunnen respecteren. De schuldsanering zou moeten inhouden dat onrechtvaardige en buitensporige schulden worden kwijtgescholden of aanzienlijk worden verminderd. Dit zou gepaard moeten gaan met een nauwkeurige en onafhankelijke duurzaamheidsauditanalyse om onrechtmatige schulden te identificeren (schulden die oneerlijk zijn opgelegd zonder openbaar belang, die worden gebruikt om conflicten of mensenrechtenschendingen aan te wakkeren, die zo groot zijn geworden dat ze essentiële diensten en klimaatactie ondermijnen, of die onhoudbaar zijn gemaakt door de economische omstandigheden van het schuldenland) die moeten worden uitgesloten van terugbetalingsverplichtingen. Het ontbreken van dergelijke maatregelen zal onvermijdelijk de financiële last bestendigen, economische en sociale vooruitgang belemmeren en miljoenen mensen kwetsbaar maken.
Private crediteuren ter verantwoording roepen
Een aanzienlijk deel van de wereldwijde schuld is in handen van particuliere schuldeisers, waaronder bankinstellingen en investeringsmaatschappijen, die vaak vertragen of weigeren deel te nemen aan schuldverlichtingsinitiatieven. Dit scenario plaatst economisch kwetsbare landen in de greep van financiële instellingen die winstmaximalisatie boven menselijk welzijn stellen. CIDSE dringt aan op wetgevende maatregelen door overheden, met name in het Verenigd Koninkrijk en de staat New York als andere G7-leden, om ervoor te zorgen dat particuliere schuldeisers bijdragen aan schuldverlichtingsinspanningen. Het ontbreken van verplichte deelname van deze instellingen zou de doeltreffendheid van schuldverlichtingsinspanningen in gevaar kunnen brengen, waardoor een oneerlijk systeem in stand wordt gehouden. Het verzekeren van deelname door de particuliere sector is ook essentieel om te voorkomen dat overheidsfondsen die zijn toegewezen voor schuldsanering of -kwijtschelding indirect dienen als terugbetaling aan particuliere bedrijven die geen vergelijkbare inspanningen leveren. De voortdurende winstgevende activiteiten van particuliere schuldeisers ten koste van schuldenlanden, die gedwongen worden essentiële diensten te verminderen, is een oneerlijke situatie. Gezien deze zorgen roept CIDSE internationale organisaties zoals de VN op om wettelijke kaders op te zetten die particuliere schuldeisers dwingen om deel te nemen aan initiatieven voor schuldsanering of om geen sancties op te leggen aan landen die ervoor kiezen hun betalingen op te schorten.
Structurele financiële hervormingen
Naast de onmiddellijke kwijtschelding van schulden pleit CIDSE voor langetermijnhervormingen in het wereldwijde financiële systeem om toekomstige schuldencrises te voorkomen. De huidige financiële structuur is bevooroordeeld ten gunste van rijke landen en schuldeisers, waardoor ontwikkelingslanden beperkte autonomie hebben bij het vormgeven van hun economische toekomst. Om deze onevenwichtigheid aan te pakken, steunt CIDSE de oprichting van een mechanisme voor de afwikkeling van staatsschulden onder auspiciën van de Verenigde Naties. Dit mechanisme zou ervoor zorgen dat schuldengeschillen op eerlijke wijze worden opgelost en dat ontwikkelingslanden niet gedwongen worden om schadelijke economische beleidsmaatregelen te nemen die door schuldeisers worden opgelegd. Daarnaast pleit CIDSE voor meer transparantie en eerlijkheid in wereldwijde leenpraktijken, zodat landen in de eerste plaats niet in onhoudbare schulden terechtkomen. Zonder systemische verandering zullen schuldencrises zich blijven herhalen, waardoor landen gevangen raken in cycli van economische afhankelijkheid en instabiliteit.
Rechtvaardigheid voor de meest getroffenen
Centraal in het standpunt van CIDSE staat het geloof dat schuldrechtvaardigheid een kwestie is van menselijke waardigheid en wereldwijde solidariteit. De last van schulden rust het zwaarst op de armen, en rijkere landen en financiële instellingen moeten verantwoordelijkheid dragen voor de systemische ongelijkheden die deze omstandigheden verergeren. CIDSE dringt er bij beleidsmakers op aan om met urgentie en morele verantwoordelijkheid te handelen, en ervoor te zorgen dat schuldbeleid prioriteit geeft aan menselijk welzijn boven winst.
Contactpersoon CIDSE:
Giorgio Gotra, Manager Operations en Communicatie (gotra(at)cidse.org)
Aanvullende bronnen:
- ELSIA-persbericht"Heroverweging van de schuld: een morele oproep voor een rechtvaardige toekomst”, maart 2025
- CIDSE-artikel: “2025: Een jaar om hoop om te zetten in actie”, Februari 2025
- CIDSE-beleidsbriefing "Financiering van een rechtvaardige, wereldwijde COVID-19-reactie en -herstel, de rol van schuldkwijtschelding, herstructurering en nieuwe financiering", Februari 2021
- CIDSE-verklaring " CIDSE roept op tot kwijtschelding van schulden en financiële steun aan de armste landen voorafgaand aan de bijeenkomst van de ministers van Financiën van de G20“, februari 2021
Omslagfoto: Stunt van de coalitie Debt Justice voor het Britse ministerie van Financiën, 2025. Credit: Kristian Buus