Blog over wereldwijde webinar georganiseerd door het Thematic Social Forum on Mining and Extractive Economy over het "Right to Say No" (RTSN) op 27 juli 2021.
De destructieve effecten van mijnbouw aanpakken
Over de hele wereld houden transnationale bedrijven zich bezig met grootschalige mijnbouw in naam van economische groei en vooruitgang, waarbij Europa een dominante rol in deze sector behoudt als consument en importeur van grondstoffen. Enkele van de verwoestende gevolgen van mijnbouwactiviteiten zijn aantasting van het milieu, water-, bodem- en luchtverontreiniging, mensenrechtenschendingen en verdeeldheid tussen gemeenschappen. Hoewel er tal van handels- en investeringsovereenkomsten bestaan om buitenlandse bedrijfsinvesteringen te beschermen, is er geen bindend internationaal mensenrechteninstrument om de rechten te garanderen van degenen die worden getroffen door gevaarlijke mijnbouwactiviteiten. Ondertussen hebben de pogingen van gemeenschappen om bedrijven verantwoordelijk te houden geleid tot bedreigingen, repressie, geweld en zelfs doden, waarbij 2020 het jaar is met het hoogste aantal moorden op mensenrechtenverdedigers.
Enkele van de manieren waarop gemeenschappen zich verzetten tegen mijnbouw, werden besproken tijdens een Wereldwijde webinar georganiseerd op 27 juli 2021 door het Thematic Social Forum on Mining and Extractive Economy on the “Right to Say No” (RTSN). Het recht om nee te zeggen is het recht van gemeenschappen om niet-mijnbouwzones af te kondigen, waarmee ze feitelijk hun recht handhaven om hun omgeving en territoria te beheren, te controleren en te beslissen. Sprekers presenteerden casestudies uit Europa, Latijns-Amerika, Azië en Afrika, waar gemeenschappen zich met succes organiseerden en actie ondernamen om mijnbouwprojecten te beëindigen of hun uitbreidingen te stoppen. De vier zaken sluiten aan bij een breder spectrum van nationale, regionale en internationale strijd voor lokale en inheemse gemeenschappen om hun soevereiniteit, controle en beheer van hun land en natuurlijke hulpbronnen terug te krijgen.
Gemeenschap worstelt om landsoevereiniteit terug te krijgen
Als praktijk heeft mijnbouw kenmerken van een koloniale onderneming: misbruik van natuurlijke hulpbronnen en mensen om te voldoen aan het consumentistische en kapitalistische model in de economische en politieke systemen van ontwikkelde landen. In hun presentaties Farai Maguwu van het Center for Natural Resource Governance (CNRG) in Zimbabwe en Aung Ja, een mensenrechtenadvocaat van Birma, benadrukte hoe corrupte staats- en lokale autoriteiten samenwerken met transnationale bedrijven uit landen als Australië, China en het VK, tegen de belangen van hun eigen volk in. In Zimbabwe vinden mijnbouwactiviteiten plaats zonder toestemming en voorafgaand overleg van lokale gemeenschappen, terwijl onderdrukking, geweld en intimidatie worden gebruikt om mensen uit hun huizen te verdrijven. Door middel van empowerment van de gemeenschap, juridisch onderzoek en gedetailleerde documentatie van deze incidenten, waren de lokale bevolking in staat om hun "recht om nee te zeggen" uit te oefenen en druk uit te oefenen op politieke actoren, hen dwingend om hun eisen te horen en te handelen.
De rol van vrouwen bij het bieden van alternatieven voor mijnbouwactiviteiten
In Birma hebben vrouwen een leidende rol gespeeld in het 'nee zeggen' tegen destructieve mijnbouw, terwijl ze hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van nieuwe economische opties en milieuvriendelijke levensstijlen als alternatieven. Door middel van gemeenschapscampagnes, publieks- en mediabereik, directe boycot en ruimtebezetting, heeft de lokale gemeenschap de steun van de internationale gemeenschap gekregen en de kwestie van illegale mijnbouw aan de orde gesteld. In Brazilië, Karina Martins, van de Beweging voor Volkssoevereiniteit in Mijnbouw, sprak over de politieke ervaring van verzet van "Territoria vrij van mijnbouw". Ze promoten nieuwe economische alternatieven zoals kleinschalige landbouw, visserij en ecotoerisme. Deze alternatieven kunnen zorgen voor inkomen en werk, voedselzekerheid, het behoud van de sociale biodiversiteit en de commons voor toekomstige generaties. Gemeenschappen moeten taalkundige, etnische en religieuze verschillen overwinnen en zich verenigen als één actieve beweging in solidariteit.
Onze dominante politieke en economische systemen uitdagen
Van Engeland, Hannibal Rohades, van Gaia Foundation en Yes to Life No to Mining Global Solidarity Network, belichtten mogelijkheden om het "recht om nee te zeggen" tegen mijnbouwactiviteiten in Europa te bevorderen, inclusief alternatieven zoals referenda (Trun, Bulgarije), betrokkenheid van bedrijven (Selkie, Finland) en "Het recht van de natuur verklaren" (Greencastle, Engeland). Volgens hem botst de instrumentalistische kortetermijnopvatting van de natuur als een verzameling dode goederen die geoogst moeten worden voor het grotere goed met de holistische langetermijnvisie van de natuur die de culturele en spirituele banden van een gebied beschouwt.
Oproep voor systemische verandering
Tot slot benadrukten de vier sprekers hoe de hele mijnbouwsector een radicale paradigmaverschuiving moet ondergaan om schade aan de gemeenschap en verdere milieurampen te voorkomen. Eerst en vooral moeten wetten effectief en zinvol worden geïmplementeerd om illegale mijnbouwactiviteiten te reguleren, te beperken en te verbieden. Ondertussen moet het maatschappelijk middenveld zijn macht uitoefenen door gevallen van bedrijfsmisbruik en vernietiging van het milieu te monitoren en te rapporteren. Internet en sociale media kunnen krachtige instrumenten zijn om het onderwerp RTSN aan de orde te stellen door nationale en internationale netwerken en allianties te creëren om politieke actoren en regeringen onder druk te zetten. Het is de verantwoordelijkheid van nationale autoriteiten, internationale actoren en religieuze instellingen om bedrijfsuitbuiting en de implicaties ervan te herkennen en aan te pakken. Dit is het moment om samen op te treden in solidariteit met onze menselijke familie en om ons gemeenschappelijk huis te beschermen.
Deze campagne werd mede georganiseerd met financiële steun van de Europese Unie. De inhoud van deze blog is de exclusieve verantwoordelijkheid van CIDSE en weerspiegelt niet noodzakelijk de standpunten van de Europese Unie.
Omslagfoto: Aleksandar Pasaric – Pexels