Recente overwinningen op mijnbouwprojecten in Latijns-Amerika en Azië verhogen de druk op de verantwoordingsplicht van wereldwijde bedrijven
Een recente reeks beslissingen met betrekking tot de mijnbouwindustrie benadrukt hoe winningsindustrieën in toenemende mate worden ondervraagd door bevolkingsgroepen en lokale autoriteiten die consequent negatieve gevolgen van deze industrieën ondervinden zonder de voordelen te zien of te ontvangen.
De verschillende uitspraken in El Salvador, de Filippijnen en Peru wijzen allemaal in dezelfde richting: verbeterde regulering van mijnbouwactiviteiten, zo niet een volledig verbod zoals het geval is in El Salvador. In dit Midden-Amerikaanse land speelde aartsbisschop José Luis Escobar Alas, president van de bisschoppelijke conferentie van El Salvador, een belangrijke rol in de mobilisatie-inspanningen voor deze wet, die werd aangenomen na een lang geschil tussen de regering en een Canadees bedrijf dat investeert in een goudmijnbouw onderneming in het land. El Salvador won uiteindelijk het juridische geschil voor de rechtbank van de Wereldbank nadat bleek dat het Canadese bedrijf niet voldeed aan de wettelijke vereisten om een mijnbouwvergunning te verkrijgen. In de nasleep van deze arbitrage leidde een sterke mobilisatie tot de goedkeuring van een wet om de metaalwinning in het hele land volledig te verbieden op 29th 2017.
Een dag eerder in Peru, beval een rechtbank de regering om ervoor te zorgen dat twee oliemaatschappijen hun activiteiten opschorten en hun huurcontracten intrekken totdat een goed overleg met de plaatselijke bevolking is gedaan. Ook hier werd de zaak breed gedragen door regionale kerkleiders, waaronder het Pan-Amazonian Church Network, bekend onder de Spaanse acroniem REPAM.
In het Filippijnen, zei de waarnemend secretaris van het milieu dat ze de activiteiten van 28 van de 41-mijnbouwbedrijven van het land stopte. De bedrijven, die goed zijn voor ongeveer de helft van de Filippijnse nikkelproductie, zijn beschuldigd van het verlaten van rivieren, rijstvelden en stroomgebieden die rood gekleurd zijn met nikkel lateriet. Ook hier hielp een sterke mobilisatie van maatschappelijke organisaties waarmee CIDSE-leden samenwerken, politieke leiders om de verhalen van getroffen gemeenschappen te horen en stappen te ondernemen om bedrijven verantwoordelijk te houden.
Deze ontwikkelingen gaan allemaal in dezelfde richting om de voordelen van onverzadigbare materiaalwinning in onze eindige wereld in twijfel te trekken. Omdat het de armste landen ter wereld zijn die het meest te lijden hebben van de winningsindustrieën, met name door extreme milieuvervuiling en verergerde mensenrechtenschendingen, zijn veranderingen in het wereldwijde economische en handelsbeleid dringend noodzakelijk. De lopende onderhandelingen over het internationale juridisch bindende instrument voor transnationale ondernemingen en andere zakelijke ondernemingen met betrekking tot mensenrechten (het bindende verdrag van de VN) vormen een essentiële stap in deze richting. Maar tijdens de laatste sessies in Genève zijn de Europese Unie en andere ontwikkelde landen waar mijnbouwbedrijven hun hoofdkantoor hebben, niet erg behulpzaam geweest in dit proces en proberen ze de discussie om te buigen naar reeds bestaande vrijwillige maatregelen.
CIDSE en zijn partners hebben gepleit voor een alomvattend verdrag dat zou kunnen helpen om de trend van verhoogde rechten voor investeerders en multinationals en het gebrek aan toegang tot de rechter voor slachtoffers van mensenrechtenschendingen te keren. Deze trend wordt geïllustreerd met het geval van de Salvadoraanse regering die geconfronteerd wordt met een eis van $ 314 miljoen aan schadevergoeding van het Canadese bedrijf voor het verlies van verwachte winsten van de mijnonderneming, terwijl steeds meer gemeenschapsleiders die ernaar streven hun grondgebied te beschermen gecriminaliseerd worden .
Om dit aan te pakken, heeft de Commissie internationale handel van het Europees Parlement een hoorzitting gehouden over "Ondernemingen en mensenrechten in het externe beleid van de EU: due diligence, niet-financiële rapportage en toegang tot rechtsmiddelen", waarbij verschillende instrumenten werden besproken en onderzocht, met name de VN wettelijk bindend verdrag betreffende transnationale ondernemingen en andere bedrijven. In oktober 2017 zal de derde sessie van de open intergouvernementele werkgroep van de VN onderhandelingen beginnen over de ontwerptekst van een internationaal juridisch bindend verdrag. Het is dus een cruciaal moment voor het aanmoedigen van debat en reflectie over rechtsvragen, nieuwe manieren van denken en maatregelen die ervoor kunnen zorgen dat handel en investeringen de mensenrechten kunnen beschermen in plaats van deze te schenden. In een recent gepubliceerd briefing, CIDSE presenteert voorstellen voor bepalingen die het Verdrag zou kunnen bevatten en die kunnen dienen als basis voor een bredere discussie die kan leiden tot een effectief Verdrag.