Broederlijk Delen in gesprek met Tocoma Sy over dekolonisatie
Dit artikel verscheen oorspronkelijk in het Nederlands op de van de van Broederlijk Delen, de Vlaamse ledenorganisatie van CIDSE. Ze hadden een gesprek over dekolonisatie met Tocoma Sy, hun landvertegenwoordiger in Burkina Faso.
Tocoma Sy is sinds 2019 landenvertegenwoordiger van Broederlijk Delen in Burkina Faso. De Senegalees is de perfecte persoon om gesprekken over dekolonisatie aan te gaan. Hij wisselt hierover regelmatig van gedachten met jongeren en de partners van Broederlijk Delen in Burkina Faso. Bereid je voor op een genuanceerd gesprek waarin we kijken naar het verleden, het heden en uiteraard de toekomst.
Wat kolonialisme in wezen is
“Ik denk dat het kolonialisme uit het kapitalisme is voortgekomen, omdat een economie die moet blijven groeien een onverzadigbare honger naar grondstoffen heeft. De landen van het mondiale Zuiden bleken rijk aan deze grondstoffen en werden dus gereduceerd tot leveranciers. De Europese staten hebben een koloniale structuur opgezet om de grondstoffen zo goedkoop mogelijk te importeren.”
“Dit werd gerechtvaardigd door pseudowetenschappen, zoals het sociaal-darwinisme en raciale theorieën. Deze creëerden een hiërarchie van mensen: blanke mensen werden als superieur beschouwd en zwarte mensen als inferieur. Deze ideeën vonden ook steun in kerken en in zogenaamde 'menselijke dierentuinen'. Duizenden Europese gezinnen gingen op zondag uit om wilden te zien die in hutten woonden. Deze ideeën werden niet alleen dominant in Europa, maar verspreidden zich ook wijdverspreid in Afrikaanse landen.”
“Het kolonialisme leidde niet alleen tot de bekende diefstal van natuurlijke hulpbronnen, maar veegde ook oude lokale culturen weg. Er werden absurde grenzen gecreëerd, bestaande gebruiken en structuren geëlimineerd, beschavingen vernietigd en mensen uitgeroeid of tot slaaf gemaakt.”
“We kunnen deze culturele rijkdom niet herstellen, ze is voor altijd vernietigd”, benadrukt Tocoma. “Het meest verontrustende is dat we ons nauwelijks kunnen herinneren hoe onze cultuur was vóór de kolonisatie.”
"Het kolonialisme leidde niet alleen tot de bekende diefstal van natuurlijke hulpbronnen, maar veegde ook de oude lokale culturen weg. "
Tijd voor nieuwe relaties
“Geleidelijk ontstond er in Afrika een nieuwe intellectuele elite, op zoek naar grotere autonomie. Deze elite was zich bewust van de enorme kloof die bestond tussen hun realiteit en de manier waarop over Afrikanen in boeken werd geschreven. Onder hun invloed werden de gekoloniseerde Afrikaanse landen in de jaren zestig politiek onafhankelijk, meestal na een felle strijd.”
“Maar de koloniale betrekkingen bleven zelfs na hun onafhankelijkheid bestaan, onder meer via handels-, financieel en economisch beleid. Hierdoor konden westerse landen en instellingen invloed blijven uitoefenen, bijvoorbeeld door geld te lenen aan landen in het Mondiale Zuiden en vervolgens eisen te stellen. Multinationale mijnbouw- en landbouwbedrijven konden ook veel geld verdienen zonder dat te delen met de lokale bevolking.”
"Jongeren hebben dankzij sociale media meer toegang tot kennis en eisen daarom meer rechten en gelijkheid. "
“Maar er is verandering gaande”, zegt Tocoma. “Informatie was vroeger alleen weggelegd voor de elite, maar dankzij de digitale transformatie is het mogelijk om informatie met iedereen te delen. Informatie in de lokale taal bereikt iedereen via video's en sociale media. Omdat jonge mensen meer kennis hebben, eisen ze meer rechten en gelijkheid, en komen ze in opstand tegen buitenlandse overheersing.”
“Hoewel we ons daar zorgen over moeten maken nep nieuws, die ook inspeelt op deze onvrede. Sommige jongeren zijn slecht geïnformeerd en zien de Russen bijvoorbeeld eerder als redders dan als nieuwe kolonisten. De huidige gebeurtenissen in de Sahel, met verschillende staatsgrepen in onder meer Gabon en Burkina Faso, zijn bijvoorbeeld het resultaat van het feit dat een militaire elite profiteert van sociale onvrede.”
Dekolonisatie gaat over het veranderen van structuren en handelen
“Het resultaat zou een gelijkwaardiger en respectvoller systeem moeten zijn. Niet alleen een verandering van meester. De macht moet herverdeeld worden. We moeten als gelijkwaardige partners met elkaar omgaan.”
“Het moet duidelijk zijn dat dekolonisatie niet alleen gaat over het gebruiken van andere woorden, maar over het veranderen van structuren en het daarnaar handelen.”
“Dekolonisatie gaat uiteindelijk over systemische verandering: het veranderen van de machtsverhoudingen, maar ook het veranderen van de rol van de overheid. Met meer aandacht voor de stem van het volk en minder regels die zijn geschreven voor bedrijven.”
voor Broederlijk Delen. Het begin van een organisatiebreed proces. © Broederlijk Delen.
"Vandaag staat Broederlijk Delen veel nauwer in dialoog met onze partners. "
Dekolonisatie en Broederlijk Delen
“Broederlijk Delen denkt al jaren na over dekolonisatie. We voeren een veel nauwere dialoog met onze partners, maar we moeten echt de manier veranderen waarop we samenwerken”, zegt Tocoma. “Het is essentieel dat Broederlijk Delen in de eerste plaats luistert naar de mensen en partnerorganisaties op het terrein: wat zijn hun behoeften en hoe kunnen we daar samen op voortbouwen? Bij gelijkwaardige partnerschappen gaat het uiteraard om hulpbronnen. Als de een de ander financiert, is er nog steeds sprake van een machtsevenwicht. Hoe wij als Broederlijk Delen hiermee omgaan is een belangrijke uitdaging.”
De valkuilen van dekolonisatie
“Wat we absoluut niet moeten doen, is in onszelf keren. We leven allemaal op planeet Aarde, dus we moeten de dialoog en samenwerking met elkaar voortzetten. Europa kan het zich niet veroorloven terug in zijn schulp te kruipen, en Afrika kan dat niet alleen. We moeten het samen doen, met alle landen van de wereld.”
Voor Tocoma en Broederlijk Delen betekent dekolonisatie duidelijk een andere manier van werken. Om zijn werking te verbeteren onderzoekt Broederlijk Delen hoe hij op een meer dekoloniale manier kan werken op gebieden als partnerschappen, communicatie, internationale bewegingen en besluitvormingsstructuren.
| CIDSE's benadering van het dekoloniseren van machtssystemen Het dekoloniseren van machtssystemen is een van de vijf transversale systemische lenzen van CIDSE in onze Strategisch Kader (2023-2028) en zal de komende jaren richtinggevend zijn voor al ons thematisch werk en onze doelstellingen. Op de lange termijn willen we dat politieke en besluitvormingssystemen geworteld zijn in de soevereiniteit en zelfbeschikking van mensen. Om dit te bereiken moeten gemeenschappen en maatschappelijke organisaties (CSO's) uit het Mondiale Zuiden worden ondersteund in hun strijd voor gerechtigheid en waardigheid. Zij moeten een grotere toegang tot en deelname aan de politieke ruimten krijgen en in een betere positie verkeren om hun acties onafhankelijk van maatschappelijke organisaties in het mondiale noorden uit te voeren. Dit vereist ook dat maatschappelijke organisaties in het Mondiale Noorden hun acties ontwikkelen in samenwerking met maatschappelijke organisaties in het Mondiale Zuiden. Onze systemische focus op het dekoloniseren van machtssystemen is het resultaat van een voortdurend proces, met onze leden, partners en bondgenoten, waarin we de praktijken van ons eigen netwerk in vraag zijn gaan stellen en uitdagen, in het besef dat verandering bij onszelf begint. Dit betekent samenwerken aan moeilijke en ongemakkelijke kwesties, over de grenzen van de organisatie heen, en de moed hebben om machtsstructuren ter discussie te stellen en afstand te nemen van een Noord-Zuid-paradigma. Tijdens verschillende CIDSE-bijeenkomsten over systemische verandering zijn we begonnen na te denken over dekoloniserende houdingen, het uitdagen van koloniale verhalen en onze eigen mondiale partnerschappen. Dit kan in de eerste plaats worden bereikt door een duidelijke analyse van de grondoorzaken van koloniale verhalen. Het aangaan van transformatieve partnerschappen vereist het versterken en verdiepen van partnerschappen op basis van wederzijds respect, luisteren, delen van macht, ruimte en vertrouwen, en het bevorderen van gelokaliseerd/lokaal leiderschap in beleidsarena(s) en besluitvorming. De komende jaren zullen we onszelf, samen met onze leden, blijven uitdagen om kwesties van macht en dekolonisatie in onze eigen taal, analyse en praktijk aan te pakken, terwijl we ook capaciteit opbouwen en ons netwerk versterken om de impact van onze collectieve stem te maximaliseren. |
"Internationale solidariteit gaat over gelijkwaardig partnerschap en gedeelde verantwoordelijkheid. Internationale solidariteit is niet unidirectioneel; het is een daad van eenheid tussen bondgenoten die strijden voor een gemeenschappelijke zaak. Gelijkheid in onze partnerschappen moet vanzelfsprekend zijn en de mentaliteit vormen van al onze menselijke en institutionele interacties. "
Lieve Herijgers, directeur van Broederlijk Delen, voormalig CIDSE-president,
tijdens de 2e CIDSE Systemische Veranderforum in juni 2021.
Specificaties
Broederlijk Delen organiseert een webinar over dekolonisatie in Burkina Faso met Tocoma Sy op 7 maart 2024.
Foto omslag: Tocoma Sy, landenvertegenwoordiger van Broederlijk Delen in Burkina Faso. Credit: Broederlijk Delen